Brabhsáil Míreanna (71 iomlán)

  • Téamaí: Béaloideas

An Béaloideas agus an Pobal

https://www.cartlann.ie/files/original/a7f37156e26b1f1681e73b4294849c55.pdf
Tá Gaeltacht na Gaillimhe ar cheann de na ceantair is tréine inar bailíodh béaloideas, rud a thugann le fios go raibh saibhreas thar an ngnáth ag baint leis an oidhreacht thraidisiúnta sa taobh seo tíre. Le céad bliain anois sa cheantar, tá…

Téamaí:

Sgorach Ghlionnáin (sliocht as Peadar Chois Fharraige)

https://www.cartlann.ie/files/original/5dc71328695d234d8e28c7d410d7d14d.pdf
Sé an áit a raibh Sgorach Ghlionnáin curtha faoin uamhain talmhan san áit ar a dtugtar Glionnán air, i bhfoisceacht trí mhíle do Chuan Chasla. Sgailp Ghlionnáin a tugtar ar an bpoll a raibh an Sgorach ina chónaí ann. Nuair a thiocfá i…

Caoineadh na Mairbh i gConamara

https://www.cartlann.ie/files/original/2b073edfa479786fcbfa5395c30a8e70.pdf
Céard atá i gceist le caoineadh na marbh? Deir Séamas Ó Catháin, an t-údar béaloideasa, go raibh an nós seo - caoineadh a dhéanamh - os cionn an mhairbh le fáil i mbeagnach gach tír ar domhan agus gur nós é atá an-sean ar fad. Deir sé…

Téamaí:

Logainmneacha: Dianghá le Cruinneas

https://www.cartlann.ie/files/original/419a8865b2c44cf5340396c4dfaa8dfc.pdf
Ó tosaíodh ag cur ainmneacha na mbailte in airde ag ceann chuile bhóithrín sa taobh seo tíre tá an-suim múscailte i logainmneacha. Gné fíorthábhachtach den stair áitiúil í seo agus ó tharla gurb ea níor mhór a bheith an-chúramach go…

Éamon a Búrc - ag cur síos ar ghábhadh a ndeachaigh sé tríd ar an bhfarraige

https://www.cartlann.ie/files/original/16f0bca99ff908c13bc7b18e31064a82.pdf
Sliocht as bailiúchán de scéalta ón seanchaí Éamon a Búrc arbh as an Aird Mhóir, Carna dhó. Tógadh an scéal seo as bailiúchán a chuir Peadar Ó Ceannabháin in eagar agus a d’fhoilsigh an Clóchomhar i 1983. Deirtear linn gur tharla an…

Maitiú na Tamhnaí (1847-1923) - Diansaothraí agus Scoth Seanchaí

https://www.cartlann.ie/files/original/411317b8c7a0b62ffc838b406a19396c.pdf
Ba i nDoire Luanaigh, baile atá ag bordáil ar thrí mhíle soir ó shráidbhaile an Spidéil, a rugadh agus a tógadh Maitiú Ó Curraoin nó Maitiú na Tamhnaí, faoi mar a thugtaí air. D'réir mar instear ba fhear scolbánta crua fáiscthe é le…

Fear na Curaighe a Chuaigh go Tamhain

https://www.cartlann.ie/files/original/5092ba6e36cbdcb3f67f50687d373946.pdf
Sliocht as an leabhar Peadar Chois Fharraige – bailiúchán de sheanchas a thóg Seán Mac Giollarnáth ó Pheadar Mac Tuathalláin. Ba as an Teach Mór, Cois Fharraige, do Pheadar Mac Tuathalláin ach chaith sé an chuid is mó dá shaol ina…

Seán Mac Giollarnáth (1880-1970)

https://www.cartlann.ie/files/original/0d63f0b54125eaca1e592810d54b3172.pdf
Cé gur chaith sé cuid mhór dá shaol, mar aturnae agus mar ghiúistís ins na cúirteanna i gCondae na Gaillimhe, is féidir a rá gur fearr aithne atá ar Sheán Mac Giollarnáth, mar bhailitheoir béaloidis, agus mar fhear a scríobh faoin…

Damhsa an Cháca

https://www.cartlann.ie/files/original/7dd8f3a0358b6d221ae9b2a8b24c9b00.pdf
Ó tháinig ann do Phléaráca Chonamara tá aird faoi leith dírithe ar dhamhsa ar an sean nós sa Ghaeltacht seo agus is léir go bhfuil borradh nua tagtha i suim an phobail trí chéile sa ghné seo den traidisiún. Sa chomhthéacs sin, b'fhéidir…

An Bhrídeog

https://www.cartlann.ie/files/original/7831e62f48e58228bc0fcf1c619734f2.pdf
Tá an tradisiún seo ar an oileán leis na cianta. Is oíche speisialta í oíche na Féile Bríde do na cailíní bunscoile. Déantar an bhrídeog as dornán tuí. Cuirtear maide slat choill trasna sa dornán mar lámha. Cuirtear éadach bán ar a…

Téamaí: ,